Semasa menonton bahagian 'credits' filem Bidong, saya tercari-cari penghargaan untuk Wikimedia Foundation sebab skrip filem ini seolah-olah ditulis oleh Wikipedia atau oleh Jimmy Wales (salah seorang pengasas Wikimedia) sendiri.
Kebanyakan watak dalam filem ini bercakap seolah-olah mereka setiap orangnya ialah halaman Wikipedia yang menjelaskan secara terperinci perihal dan butiran setiap perkara.
Seorang doktor, contohnya, menerangkan sebegini ketika ditanya pasal keadaan seorang watak yang telah jatuh sakit, "Dia kekurangan oksigen dalam darah yang dibawa ke otak. Sepertti kita tahu, ini ialah salah satu risiko seorang pesakit asthma."
Seorang pegawai awam berpangkat tinggi juga menghamburkan kata-kata ini, "Pihak United Nations High Commissioner for Refugees, atau UNHCR, telah mengiktiraf pelarian dari Vietnam ini sebagai Boat People." Dan, "Kita seharusnya memberi bantuan kepada pelarian Vietnam ini, yang diiktiraf oleh UNHCR sebagai Boat People." dalam babak yang sama.
Rakan berbualnya, yang juga seorang pegawai pangkat tinggi, membuat kenyataan ini. "Kami juga telah dapat mengesan kedatangan bot-bot pelarian daripada Vietnam di perairan Malaysia, terutama di bahagian Timur - di Terengganu dan Kelantan." Habis, takkan bot dari Vietnam tu nak masuk Selat Melaka pulak?
Adib, watak utama juga amat obsesif pasal kebajikan penyu, sampai sanggup berkata sebegini, "Seperti yang kita tahu, dua ekor penyu kita yang telah dipasangkan Platform Terminal Transmitter (PTT) atau alat pengesan satelit telah tidak dapat dikesan di perairan Jepun."
"Maka!," kata bos kepada Adib yang bekerja di sebuah pusat pemeliharaan penyu di Terengganu, "Kita akan lancarkan satu projek yang akan dinamakan Bidong!"
Jadi, Bidong ialah sebuah filem yang sarat dengan maklumat. Seperti mana-mana hebahan dan sebaran media daripada badan kerajaan atau mana-mana entiti yang amat formal, bahasa yang digunakan amatlah keras dan baku, sementara lambakan maklumat membuatkan tidak banyak maklumat atau idea yang dapat diserap oleh penonton, kalau ikut pendapat dan pengalaman saya.
Kalau saya ialah seorang guru yang sadis, saya akan memaksa anak-anak murid saya menonton filem ini dan menyuruh mereka membuat karangan tentang usaha pemuliharaan penyu, Boat People, UNHCR ataupun kesemuanya sekali.
Namun, disebabkan kesungguhan dan kegigihan pembuat filem Bidong mengetengahkan beberapa isu dan tema yang sebenarnya wajar dipuji, saya dapati sukar untuk membenci filem ini.
Kalau kita ketepikan perihal skripnya yang terlampau padat, perwatakan satu dimensi, lakonan satu nada, dan sekiranya diabaikan kesan khas yang nampak amat kasar, kita tinggal dengan... persekitaran indah negeri Terengganu dan niat-niat yang baik.
Saya yakin, pembikin filem Bidong mempunyai niat yang murni untuk menggunakan kecantikan semulajadi dan keindahan sejarah Malaysia yang pada satu masa dulu telah membantu sebahagian pelarian Vietnam yang mengharungi pelbagai kesengsaraan.
Antaranya, mereka terpaksa melarikan diri akibat keganasan peperangan, semasa dalam bot, mereka juga kelaparan dan seperti yang ditonjolkan dalam filem Bidong, diburu oleh jerung CGI yang tidak meyakinkan.
Saya pasti, penderitaan pelarian Vietnam pada masa lalu telah menggerakkan pegawai awam berpangkat tinggi di Malaysia untuk mengutarkan kata-kata yang senang saja menjadi Press release atau siaran media, demi menjimatkan masa.
Ah, Bidong juga menonjolkan kisah cinta tiga segi antara watak utamanya Adib, tunangnya Maria dan D(something) Bidong, seorang gadis berbangsa Vietnam yang sudah menetap di Australia.
Watak Adib dan seorang watak misteri masa lampau - Prebet Ali - ialah dua watak yang membuat statement yang hebat. Statement atau kenyataan yang saya maksudkan bukan hanya kata-kata mereka yang amat terperinci dan baku, tetapi pasal lelaki Melayu.
Lelaki Melayu utama dalam filem ini - Adib dan Prebet Ali - adalah lelaki yang maksum, tidak berniat untuk melakukan gangguan seksual kepada wanita tidak berdaya, dan sering disalaherti oleh orang lain, seperti tunang Adib yang kuat cemburu, dan rakan Prebet Ali - Prebet Sani.
Maria, tunang Adib, diperkenalkan sebagai seorang watak yang cemburu dan itu sajalah perwatakan dia sampai ke penghujung cerita - dia cemburu. Maka tidak wujudlah Maria dalam dunia ini melainkan cemburu membuta tuli walhal Adib ialah seorang jejaka Melayu yang tidak bersalah, dan beyond reproach.
Siapa yang tidak sukakan seorang lelaki Melayu yang sensitif kepada alam semulajadi, suka menolong semua orang (terutama penyu dan gadis Vietnam yang ingin mencari tempat kelahirannya... seperti penyu), melayan tetamu dengan terlampau baik hingga mengabaikan tunangnya sendiri dan pada masa yang sama menahan diri daripada godaan gadis Vietnam yang amat cantik?
Kisah yang sama dengan Prebet Ali yang membantu Hong Yen - ibu gadis Vietnam bernama Bidong - tanpa ada apa-apa niat di sebaliknya.
Kemurniaan lelaki Melayu yang ditonjolkan dalam Bidong ialah sesuatu yang saya tidak jangka dalam dunia pasca-media sosial yang seringkali mencerca lelaki Melayu dengan caci-maki golongan faux-feminis dan pelawak tak lawak anak orang kaya tak sedar diri yang mungkin berhidung bawang (inside joke).
Perwatakan lelaki Melayu yang sungguh murni ini membuatkan saya, seorang lelaki Melayu juga, berasa... segan.
Sebab filem ini dibuat oleh lelaki Melayu, maka kalau filem itu memuji lelaki Melayu, maka maksudnya ini cerita lelaki Melayu masuk bakul angkat sendiri.
Dengan alasan sama, saya juga berasa segan apabila watak Hong Yen - seorang bekas pelarian Vietnam - berterima kasih kepada kerajaan Malaysia dan memuji-muji orang Melayu.
Dr M dan Malaysia pernah menolong orang Bosnia, semasa keadaan genting untuk mereka, tetapi sekiranya ada orang berani buat filem dengan orang Bosnia menangis-nangis berterima kasih kepada Dr M, dan ditayangkan kepada Dr M, saya fikir Dr M, orang Bosnia dan sesiapa yang pernah terlibat dalam hal itu pun akan rasa janggal.
Kita berbakti bukan untuk pujian. Dengan membuat karya yang secara terus-terang memuji jasa kita kepada orang, saya fikir 'memurahkan' jasa itu sendiri. It cheapens the act.
Bukan tak boleh buat. Boleh, tetapi perkara itu saya kira sewajarnya diselitkan dengan lebih halus. Sebagai orang Melayu, kita kaya dengan seni dan adat berkias, terutamanya untuk isu sensitif seperti memberi pencerahan kepada jasa kita sendiri. Maka gunakanlah bakat itu. Hargai bakat kita.
Apapun, saya fikir niat pembikin filem Bidong untuk mengetengahkan isu Boat People dan keindahan alam semulajadi Malaysia, juga usaha pemeliharaan penyu sebagai sesuatu yang baik.
Segala kelemahan filem ini - skrip, lakonan, dialog, jalan cerita, watak dan perwatakan, kesan khas, dan kecanggungan masuk bakul angkat sendiri itu kita ketepikan dan kita ambil yang baik-baik saja.
Bidong: 1.5/5 bintang. Tambah 2 bintang kalau anda bekas pelarian Vietnam yang telah diiktiraf oleh UNHCR sebagai Boat People, dan anda benar-benar berterima kasih kepada kerajaan Malaysia pada masa itu dan juga lelaki-lelaki Melayu.
